Rowerem, kajakiem albo pieszo. Mazowsze czeka na turystów. Wielbicieli zamków, skansenów, pałaców, meandrów rzek i tajemniczych lasów.

Fot. Freepik

Na Mazowszu sezon turystyczny już trwa! Oficjalne otwarcie miało miejsce w Warszawie, która stała się stolicą mazowieckiej turystyki. Jest w czym wybierać. Malownicze i różnorodne trasy rowerowe, spływy kajakowe, a także wiele imprez plenerowych, w tym MAZOpikniki. Z bogatą ofertą na turystów czekają mazowieckie instytucje kultury.

Do spędzenia długiego weekendu na Mazowszu zachęca marszałek Adam Struzik. – Nasz region jest pełen wyjątkowych miejsc wartych zobaczenia. Mamy piękną przyrodę, rzeki, lasy, jeziora, wspaniałe zabytki, muzea, znakomitą kuchnię i muzykę. Jest tu nie tylko co zwiedzać, ale można też aktywnie odpocząć, spróbować pysznych regionalnych potraw. Zapraszam na Mazowsze, każdy znajdzie tu coś dla siebie.

Zamek Liw

Fot. Monika Kutkowska

Książęcy zamek od ponad dwóch dekad gości w swych murach miłośników historii i rekonstrukcji historycznych.

Ale to z czego słynie liwskie Muzeum Zbrojownia – nie tylko w Polsce, a także w Europie – to unikalne kolekcje różnego rodzaju broni i militariów z czasów rzymskich aż do ostatniej wojny. Prawdziwą dumą zamkowego muzeum jest kolekcja bagnetów z dwudziestu różnych krajów, najwięcej niemieckich, rosyjskich i austriackich: od napoleońskich bagnetów tulejowych, poprzez tzw. jatagany, bagnety zbliżone wyglądem do noży szturmowych, a skończywszy na współczesnych bagnetach nakładanych, np. kultowy karabin AK 47.

Jak głosi legenda, spacerując po zamkowych komnatach gotyckiego zamku w Liwie, należy się mieć na baczności. Z umieszczonego na klatce schodowej portretu schodzi bowiem legendarna Żółta Dama, aby przypomnieć o swoim istnieniu. Błąka się nocą po dworskich komnatach, szukając po śmierci uwolnienia od ciężaru winy. To duch pięknej Ludwiki, żony kasztelana, którą mąż niesprawiedliwie posądził o niewierność i ukrycie podarowanych brylantów. Po ścięciu pięknej kasztelanki okazało się, że kosztowności ukradła sroka.  

Blisko natury i po królewsku, czyli Królewskie Źródła

Fot. Gmina Kozienice

Królewskie Źródła położone w Kozienickim Parku Krajobrazowym to najprawdopodobniej ostatnie nienaruszone przez człowieka ostępy dzikiej natury w Polsce. Park zajmuje powierzchnię 26 tys. ha. Położone na południu województwa mazowieckiego Królewskie Źródła stanowią bogactwo gatunków roślin i zwierząt. Można tu spotkać np. orlika krzykliwego, puszczyka, łosia czy populację popielicy. Najstarsze gatunki drzew liczą sobie nawet 300 lat.

Przez park przechodzą różne ścieżki dla pieszych. I to właśnie wybór trasy przyrodniczej będzie stanowić o tym, jakich doznań z tym miejscem doświadczymy. Oto najciekawsze ścieżki pieszo-przyrodnicze:

• „Królewskie Źródła”, której nazwa pochodzi właśnie od źródełek znajdujących się na końcu szlaku, z których wedle legendy pijał wodę sam król Władysław Jagiełło. Na całą trasę należy poświęcić około 2 godzin;
• „Jedlnia” – na tę trasę należy przeznaczyć około 2-3 godziny. Jej początek znajduje się w Jedlni Letnisku obok Ośrodka Edukacji i Integracji Europejskiej Lasów Państwowych;
• „Nad Pacynką” – rozpoczyna się w Antonówce przy stanicy harcerskiej. Należy przeznaczyć na nią około 3 godzin.

Kurpie, Puszcza Zielona i Muzeum Kultury Kurpiowskiej

Fot. Monika Kutkowska

Kurpiowska Puszcza Zielona, rozciągająca się na północ od Ostrołęki i Nowogrodu, oferuje tyle turystycznych atrakcji i ciekawostek, że można by w niej spędzić wiele dni.

Wyprawę na Kurpie Zielone zacząć można od Ostrołęki, a w zasadzie od tamtejszego Muzeum Kultury Kurpiowskiej mieszczącego się w pięknej kamienicy przy ulicy Józefa Bema 8. Bogate zbiory, między innymi słynnych wycinanek kurpiowskich, związane z szeroko rozumianą kulturą kurpiowską pozwolą nam przygotować się do dalszej podróży.

Ostrołęka to miasto, którego nazwa została zapisana na Łuku Triumfalnym w Paryżu, z pięknym Mostem Madalińskiego wzorowanym na moście w Sewilli. Tutaj właśnie mieści się siedziba Związku Kurpiów, tutaj więc rodzi się najwięcej pomysłów na to, jak tradycje, kulturę i język Kurpiów zachować, ożywiać i przybliżać innym.

Będąc w okolicy, koniecznie trzeba odwiedzić Zagrodę Kurpiowską w Kadzidle, gdzie możemy podziwiać zarówno piękno ludowej architektury, jak i wyposażenie dawnych wnętrz.

Płock – miasto książąt

Fot. Dariusz Ossowski

Płock to niezwykle urokliwe miasto, o długiej historii, która rozpoczyna się w jego historycznym centrum – na Wzgórzu Tumskim. To tutaj w X w. Mieszko I wzniósł gród obronny. To właśnie stąd Władysław Herman wraz z synami Zbigniewem i Bolesławem Krzywoustym rządzili krajem.

Spacer Wzgórzem Tumskim to nie tylko spotkanie z najstarszą historią miasta, ale i niesamowite widoki, którym warto poświęcić trochę czasu udając się w kierunku Placu Książęcego. Wisła osiąga tu szerokość 1000 metrów, a po prawej stronie od rzeki zobaczymy również malownicze jezioro Sobótka, z którym związana jest pewna legenda o pannie i smoku. U podnóża skarpy czeka na Was marina, teren rekreacyjny w postaci bulwarów wiślanych i jedyne w kraju molo na rzece, które warto odwiedzić ze względu na widok Wzgórza Tumskiego z perspektywy rzeki.

Innym ważnym symbolem miasta książąt jest romańska Katedra Wniebowzięcia NMP, będąca jedną z najstarszych katedr w Polsce. To właśnie tu, w Kaplicy Królewskiej, spoczywają piastowscy książęta m.in. Konrad I Mazowiecki oraz władcy Władysław Herman i Bolesław Krzywousty.

Muzeum Romantyzmu w Opinogórze

Fot. archiwum UMWM

Muzeum powstało w latach 60. XX w. w dawnej ordynacji rodu Krasińskich. Jego integralną częścią jest ogród w stylu angielskim o powierzchni 22 ha z takimi budynkami jak: XIX-wieczny neogotycki pałacyk mieszczący stałą ekspozycję poświęconą Zygmuntowi Krasińskiemu, XX-wieczny dwór, oficyna dworska oraz powozownia, oranżeria, stajnia i ptaszarnia. Sama bryła budynku muzeum zachwyca oryginalnością i w otoczeniu zielenie daje iście bajkowy wygląd.

Obowiązkowym punktem zwiedzania parku jest magiczna marmurowa ławeczka, która powstała z inicjatywy Wieszcza. Nazywana jest też ławeczką zakochanych – każdy kto na niej usiądzie, z pewnością się zakocha.

A dla miłośników sztuki…

Miłośnicy sztuki powinni też odwiedzić Muzeum im. Jacka Malczewskiego, które może się poszczycić jedną z największych w Polsce kolekcji prac urodzonego w Radomiu artysty. Jego twórczość i związki z Radomiem promuje szlak murali przedstawiających wybrane dzieła malarza. Z kolei do oglądania dzieł współczesnych twórców zaprasza Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia”, którego nowoczesna siedziba została wybudowana na bazie starego poprzemysłowego obiektu. Aktualnie można tu zwiedzać wystawę – Kolekcja Wojciecha Fibaka. Nowe pokolenie.

Fot. Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia”

Więcej informacji i ciekawych miejsc na: https://mazowsze.travel/ oraz https://modanamazowsze.pl/

Generacje procesorów Intel Core zmieniają się szybko – co roku pojawiają się nowe oznaczenia, parametry i funkcje. Dla wielu to czarna magia, która komplikuje prosty wybór sprzętu. W rzeczywistości wystarczy zrozumieć kilka różnic, by podejmować świadome decyzje i dobrać procesor do swoich potrzeb.

Jak czytać oznaczenia generacji Intel Core i nie pogubić się w numerach?

W nazwie procesora Intel Core każda cyfra coś znaczy. Kluczowe są te zaraz po oznaczeniu serii – to właśnie one informują o generacji. Przykład: w modelu i7-12700K liczba „12” oznacza, że procesor należy do 12. generacji. Im wyższa liczba, tym nowsza architektura, ale niekoniecznie większa wydajność w każdej sytuacji.

Dalej pojawiają się litery. „K” to wersja z odblokowanym mnożnikiem (dla tych, którzy chcą podkręcać sprzęt). „F” oznacza brak zintegrowanej karty graficznej. „T” to wersja energooszczędna – dobra do cichych, kompaktowych komputerów. Te oznaczenia nie mają wpływu na generację, ale warto je rozumieć.

Jeżeli wybierasz procesor, zajrzyj na stronę: https://www.morele.net/kategoria/procesory-45/,,,,,,,,0,,,,43253O!3731/1/. Nie musisz znać każdego modelu na pamięć. Ale dzięki powyższym wskazówkom wystarczy, że rzucisz okiem na początek nazwy. Łatwo zorientujesz się, z której generacji pochodzi dany procesor.

Co naprawdę się zmienia między generacjami – i kiedy to ma znaczenie?

Nowa generacja nie zawsze oznacza radykalną zmianę. Czasem różnice widać gołym okiem – więcej rdzeni, większa energooszczędność, lepsza obsługa pamięci RAM. Innym razem zmienia się głównie architektura, co daje zysk dopiero w konkretnych zastosowaniach – np. przy montażu wideo albo graniu w 4K.

Dla codziennego użytkownika przesiadka z jednej generacji na kolejną nie zawsze przynosi zauważalny efekt. Ale przy przeskoku o kilka generacji różnice się kumulują – szybsze ładowanie programów, lepsza wielozadaniowość, mniej hałasu od chłodzenia.

Procesory z rodziny Intel Core i7 – nawet bez świeżej metki – nadal dają radę w większości scenariuszy. Przykład? https://www.morele.net/procesor-intel-core-i7-12700k-3-6-ghz-25-mb-box-bx8071512700k-5949747/. Wydajność i kultura pracy tego modelu pokazują, że nie każda nowinka jest konieczna – czasem wystarczy dobrze dobrany kompromis.

Jak dobrać procesor do swojego stylu pracy i korzystania z komputera?

Nie każdemu potrzebny jest najnowszy model z najwyższej półki. Wybór generacji warto dostosować do tego, co faktycznie robisz przy komputerze. Jeśli to głównie przeglądanie internetu, praca z dokumentami i okazjonalny streaming – wystarczy spokojnie starsza generacja z dobrą wydajnością jednowątkową.

Gracze powinni patrzeć na procesory z większą liczbą rdzeni i wyższym taktowaniem – ale nie zawsze najnowsze generacje dają proporcjonalny wzrost FPS-ów. Często większe znaczenie ma dobra karta graficzna i szybki dysk. Dla twórców treści i montażystów – warto celować w procesory z nowszych generacji, które lepiej radzą sobie z wielowątkowością i współpracują z nowymi standardami RAM czy PCIe.

Zamiast iść w najnowsze modele „na zapas”, lepiej zrozumieć, czego naprawdę potrzebujesz – i dobrać sprzęt tak, by pracował stabilnie, bez bottlenecków i bez zbędnych kosztów.

Artykuł sponsorowany

To nieprawda, że dotacje są tylko dla bogatych. Nowy program Czyste Powietrze skierowany jest do rodzin o niższych dochodach, dając im możliwość realizacji z dofinansowaniem nawet całej inwestycji termomodernizacyjnej. Można ocieplić ściany, dach, stropy czy podłogę na gruncie, wymienić stolarkę okienną i drzwiową oraz bramy garażowe, zamontować system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, a w miejsce kopciucha zamontować nowe, ekologiczne źródło ciepła oraz wykonać modernizację instalacji co i cwu. Tysiące domów w naszej okolicy pilnie potrzebują takiego wsparcia.

Stop wykluczeniu energetycznemu

Domy wybudowane wielkim wysiłkiem często przez lata stoją niewystarczająco izolowane, a czasem nawet nieotynkowane. Standard życia mieszkańców pozostawia wiele do życzenia, jeśli muszą ogrzewać domostwo piecem węglowym i dogrzewać czym się da. Zdarza się, że zimą zasłaniają otwory wentylacyjne, żeby zanadto nie wychłodzić pomieszczeń, co jest niebezpieczne i niezdrowe. Z kolei upały w takich domach bywają nie do zniesienia, a opłaty za prąd nie bez powodu nazywane są rachunkami grozy.

Instytucje rządowe postanowiły pomóc głównie osobom wykluczonym energetycznie, a więc takim, których zwyczajnie nie stać na zakup nowoczesnych urządzeń do ogrzewania domu, i które korzystają z najtańszych, często szkodliwych dla zdrowia, sposobów ogrzewania.

Kiedy rodzina nie może zapewnić sobie wystarczającego poziomu ciepła, chłodu i energii elektrycznej do zasilania urządzeń i do oświetlenia, wówczas mamy do czynienia z tak zwanym ubóstwem energetycznym.

Dotyczy ono osób i rodzin, które mają niskie dochody, ponoszą wysokie wydatki na cele energetyczne i mieszkają w lokalach lub domach o dużym zapotrzebowaniu na energię, czyli mają niski standard energetyczny. Szacunkowo ubóstwo energetyczne dotyczy około 10 procent polskiego społeczeństwa. Jest to szczególnie dotkliwe w przypadku osób i rodzin o najniższych dochodach, gdy w niedogrzanych domach wychowują się dzieci, mieszkają osoby starsze czy niepełnosprawne.

Nowa odsłona programu Czyste Powietrze jest szansą dla tych rodzin na radykalną zmianę na lepsze. Korzystając z dotacji mogą na lata zabezpieczyć swój dom i rodzinę, a przy tym sprawić, że po zakończeniu inwestycji w termomodernizację będą płacić mniej niż dotychczas za zużywaną energię. Jednocześnie zyskają lepszą jakość powietrza i komfort cieplny we wszystkich pomieszczeniach.

Kto otrzyma wsparcie

W tym roku budżet programu Czyste Powietrze Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej został zasilony kwotą 10 miliardów złotych z Funduszu Modernizacyjnego na dotacje do termomodernizacji domów i wymiany kopciuchów. Z programu mogą skorzystać właściciele domów jednorodzinnych i wydzielonych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą w domach jednorodzinnych. Warunkiem jest bycie właścicielem co najmniej od trzech lat (wyjątek stanowią domy/lokale odziedziczone, które można posiadać krócej).

W programie obowiązują ponadto kryteria dochodowe, które określają wysokość dofinansowania. Im niższe dochody, tym większe wsparcie można uzyskać. O dofinansowanie inwestycji mogą się starać wnioskodawcy, których dochody nie są wyższe niż 135 tys. zł rocznie (poziom podstawowy – minimalne dofinansowanie – pokrywa do 40 proc. kosztów inwestycji netto). Kolejny poziom wsparcia wynosi do 70 proc. i jest to podwyższony poziom dofinansowania dla osób, których miesięczne dochody nie przekraczają 2250 zł na członka rodziny i 3150 zł w gospodarstwie jednoosobowym. Maksymalne dofinansowanie (najwyższy poziom) do 100 procent pokrywa koszt netto inwestycji w termomodernizację. Z pełnej dotacji mogą skorzystać osoby, których miesięczne dochody nie przekraczają 1300 zł na członka rodziny i 1800 zł w gospodarstwie jednoosobowym. Dotacja jest bezzwrotna. Trzeba jednak pamiętać, że zapłacenie VAT-u zawsze jest po stronie beneficjenta, czyli właściciela domu, który uzyskał dotację na inwestycję.

Nic dziwnego, że zainteresowanie dotacjami jest ogromne. Jednak warto pamiętać, że nawet duża pula środków kiedyś się skończy, dlatego kto pierwszy złoży wniosek, ten ma większe szanse na dofinansowanie potrzebnej inwestycji i na szybką poprawę warunków życia.

Jak szukać dotacji, rola operatora

Nie trzeba się martwić o formalności, bo w przypadku prefinansowania oraz najwyższego poziomu dofinansowania, program ma tak zwanych operatorów, którymi są gminy i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW). Tam wyznaczeni pracownicy pomagają w całym procesie wnioskowania o pieniądze, realizacji i rozliczeniu inwestycji. Lista operatorów – w podziale na poszczególne województwa – znajduje się na stronie:

Twój operator – pomoc w uzyskaniu dotacji Czyste Powietrze

Jeśli nie znajdziesz swojej gminy na wskazanej stronie, nie martw się, bo to nie wyklucza Cię z programu. Wówczas musisz zgłosić się bezpośrednio do wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, by tam otrzymać wsparcie operatora, który będzie Twoim doradcą i opiekunem. Jego zadaniem jest wsparcie dla beneficjenta na każdym etapie inwestycji, przekazanie wiedzy o sprawdzonych i bezpiecznych rozwiązaniach oraz urządzeniach, których zakup można sfinansować z dotacji. Operator pomoże złożyć wniosek i rozliczyć dotację. Pamiętaj, za jego usługę nie trzeba nic płacić.

Na co zwrócić uwagę

Współpraca z operatorem jest obowiązkowa w przypadku starania się o prefinansowanie i o najwyższą dotację. Doświadczenia z poprzednich edycji programu pokazały, że taka pomoc jest niezbędna, szczególnie w przypadku osób starszych i wykluczonych cyfrowo, które nie mają wiedzy o dotacjach i o możliwych rozwiązaniach w programie. Zdarzały się zakupy nieprzemyślane, które nie przyniosły pożądanego efektu. Beneficjenci byli też narażeni na aktywność ze strony nieuczciwych dostawców, którzy sprzedawali im nieefektywne urządzenia. Na stronie: lista-zum.ios.edu.pl można się zapoznać z listą rekomendowanych, sprawdzonych urządzeń i materiałów, by uniknąć niepotrzebnych wydatków. Dotacje mają bowiem dobrze służyć ludziom i środowisku. Każdą decyzję o podpisaniu umowy z dostawcą trzeba gruntownie przemyśleć i sprawdzić, czy oferowane rozwiązanie jest rzeczywiście efektywne, i czy nie padliśmy ofiarą naciągaczy. Po bezpłatną pomoc i poradę w sprawach dotyczących dotacji z programu Czyste Powietrze warto wybrać się do swojej gminy.

Jak złożyć wniosek

Wniosek o dofinansowanie można złożyć z pomocą operatora, na stronie gov.pl lub w urzędzie – w WFOŚiGW lub w gminie. Wniosek nie jest skomplikowany. Osobom starszym w wypełnieniu formularza mogą pomóc członkowie rodziny, znajomi, a także pracownicy gminy.

Należy pamiętać, że w nowej odsłonie programu Czyste Powietrze, czyli od 31 marca 2025 r. przed złożeniem wniosku o dofinansowanie należy wykonać audyt energetyczny, który określi zakres przedsięwzięcia do realizacji. Zakres inwestycji zależy od standardu energetycznego budynku oraz niezbędnych prac wskazanych w audycie energetycznym. Po zakończeniu całego przedsięwzięcia konieczne jest potwierdzenie uzyskania m.in. oszczędności energii użytkowej EU na podstawie wykonanego świadectwa charakterystyki energetycznej.

Dostępne są dwie opcje dofinansowania: dotacja, w przypadku której najpierw inwestor musi zakupić wszystko za własne środki, a dopiero po przedstawieniu rachunków otrzyma zwrot pieniędzy oraz dotacja z prefinansowaniem, czyli z możliwością 35-procentowej zaliczki na poczet kosztów inwestycji. Podstawą do wypłacenia pieniędzy są umowy zawarte z wykonawcami (maksymalnie trzy umowy). Przyznane pieniądze zostaną wówczas przelane bezpośrednio na konto wykonawcy wskazanego w umowie. Po zakończeniu inwestycji trzeba złożyć jeszcze wniosek o płatność. Wypłata należnej kwoty dotacji następuje na podstawie złożonych kompletnych i prawidłowych wniosków o płatność.

Wszystkie oficjalne informacje o dotacji znajdują się na stronie czystepowietrze.gov.pl, a także w bezpłatnych gminnych punktach konsultacyjno-informacyjnych programu Czyste Powietrze.