W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. na terenie PRL został wprowadzony stan wojenny. W Archiwum Akt Nowych przechowywane są dokumenty Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wśród nich znajdują się stenogramy z obrad Biura Politycznego. Jest to ważne źródło do poznania najnowszych dziejów Polski.
Poniżej prezentuję dwa fragmenty z wypowiedzi, które zostały zaprotokołowane, głównych architektów wprowadzenia stanu wojennego.
Protokół nr 19 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 13.XII.1981 r.
Obecni ttow. [towarzysze]: W. Jaruzelski, K. Barcikowski, T. Czechowicz, J. Czyrek, Z. Grzyb, H. Kubiak, M. Milewski, Z. Messner, J. Łabęcki, S. Olszowski, S. Opałko, J. Romanik, A. Siwak; z-czy członków BP ttow.: J. Główczyk, W. Mokrzytszczak, F. Siwicki; sekretarz KC ttow. M. Orzechowski, M. Woźniak. Nieobecni ttow.: T. Porębski, Z. Michałek.
Zaproszeni do wszystkich punktów porządki dziennego ttow.: Cz. Kiszczak, S. Kociołek, M. Janiszewski.
Zaproszeni na posiedzenie BP w dniu 13.XII.1981 r. ttow.: H. Jabłoński – przewodniczący Rady Państwa; S. Ciosek – minister ds. związków zawodowych.
Do pkt. 1 porz. Dz.
W. Jaruzelski – proponuję omówić zadania, jakie stoją przed nami.
Cz. Kiszczak – 10.XII.br. odbyło się posiedzenie Prezydium, a 11 i 12.XII.br. posiedzenie KKP. „Solidarność” podtrzymywała, a nawet zaostrzyła stanowisko zajęte w Radomiu. „Solidarność” dąży do obalenia Konstytucji, władzy. Poczyniła ona przygotowania do przewrotu. W dniu 12 grudnia o godz. 20.30 podjęto wstępne działania do przygotowania stanu wojennego. Aktualnie jest pełna gotowość służb. W nocy zabezpieczono radio, telewizję, zablokowano łączność. Nie zanotowano incydentów. Zabezpieczono 320 obiektów. Zablokowano przejścia graniczne. Od godz. 24.00 przeprowadzono akcję internowania osób zagrażających bezpieczeństwu państwa. Dotychczas akcja została wykonana w 70%. Internowano m.in.: Rulewskiego, Wądołowskiego, Pałkę, Kuroniów, Kułaja, małżeństwo Gwiazdów. Poproszono na rozmowy do Warszawy Wałęsę. Akcja trwa, największe kłopoty w Gdańsku, zakończono akcję w Olsztynie. Internowano m.in. w Białej Podlaskiej 17 na 20, w Bielsku-Białej 98 na 120, w Chełmnie 40 na 52, w Ciechanowie 11 na 13, w Katowicach 463 na 500, w Kielcach 176 na 196, w Koninie 27 na 28, w Radomiu 82 na 93, z Zamościu 93 na 114, w Skierniewicach 32 na 33, w Warszawie 196 na 293. Przeszukane zostały obiekty „Solidarności” Zakwestionowano dokumenty do procesowego wykorzystania. W Katowicach broniono się gaśnicami. W Lublinie zablokowano drzwi. Broniono się także w Koninie, Bełchatowie. Miały miejsce incydenty w Jastrzębiu. W Krakowie użyto plutonu, w Warszawie postrzelono kobietę. Przerwano okupowanie w Świdnicy, Toruniu, Olkuszu, wszystkich zatrzymano. W Warszawie przed siedzibą regionu „Mazowsze” zauważono Chińczyków, Francuzów, Japończyków, grupy pracowników z Huty Warszawa. O godz. 7.25 kolportowano wrogie ulotki. MSW realizuje akcję rozmów profilaktycznych, ostrzegawczych. Zaplanowano przeprowadzenie rozmów z 4,5 tys. osób. Odbyły się rozmowy z hierarchią kościelną. Bkp Bednorz poparł decyzję o stanie wojennym, a zwłaszcza internowanie Gierka. Prymas J. Glemp wygłosił kazanie na Jasnej Górze, w którym wyraził zaskoczenie z powodu tak szybkiego wprowadzenia stanu wojennego i zainicjował modły o spokój. Bkp Bareła wystosował orędzie o spokój. Natomiast 18 grudnia 1981 r. organizują przemarsz do katedry na Jasną Górę. Ks. bkp Dąbrowski i ks. Orszulik chcą zwołać posiedzenie Konferencji Episkopatu Polski. Proszą o odblokowanie łączności dla jej zwołania.
Decyzja: umożliwić Episkopatowi poinformowanie biskupów o terminie zwołania Konferencji Episkopatu przez łączność wojskową.[…]
Protokół Nr 10 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR 22 grudnia 1981 r.
[…]
Tow. Wojciech Jaruzelski
[…] Wygraliśmy pierwszą bitwę, ale nie wygraliśmy kampanii /na co potrzeba kilka miesięcy/, ani wojny /potrzeba 10 lat, aby odwojować spustoszenie w świadomości i podźwignąć gospodarkę z ruiny/.
W ciągu 36 lat nie potrafiliśmy utrzymać linii ideowej partii zgodnej z leninowskim stylem. Musimy cofnąć się do czystych źródeł ideowych partii i od nich nie odstępować.[…]
Ps.
4 czerwca 1989 r. przeprowadzono w Polsce częściowo wolne wybory. 29 stycznia 1990 r. uczestnicy XI Zjazdu PZPR, odbywającego się w Sali Kongresowej w Warszawie, przyjęli uchwałę o zakończeniu działalności partii. Na początku 1990 r. do Archiwum Akt Nowych trafiły zdekompletowane akta po byłym Komitecie Centralnym PZPR.
Jarosław Stryjek
Jeden z projektów oryginalnej ulotki o tematyce społecznej, opracowanej przez partyjną propagandę w okresie PRL-u. Fot AAN