Czas na majówkę! Przed nami długi weekend majowy. To idealny czas na odpoczynek i relaks na łonie natury. Warto również skorzystać z uroków Mazowsza, które ma wiele do zaoferowania. Wizyta w muzeum, na zamku, a może przejażdżka pociągiem retro – znajdzie się coś dla każdego.

Do spędzenia majówki na Mazowszu zachęca marszałek Adam Struzik. – Wykorzystajmy tych kilka majowych dni na odpoczynek. Na Mazowszu mamy szeroką ofertę kulturalną i turystyczną. Nie trzeba jechać daleko, by poznać nasz region zarówno od tej strony tradycyjnej z malowniczymi skansenami, zamkami czy fantastycznymi zbiorami muzealnymi. Ale też zachwycić się pięknem mazowieckiej przyrody zachęcającej do długich spacerów leśnymi ścieżkami czy brzegami malowniczo meandrujących rzek.

Dlatego jeśli jeszcze nie macie planów na długi weekend majowy, zachęcamy do poznawania Mazowsza. Zarówno miłośnicy lokalnej kuchni, tradycji i zabytków, jak i mazowieckiej przyrody będą zachwyceni.

Jak zauważa Izabela Stelmańska, prezes Mazowieckiej Regionalnej Organizacji Turystycznej, Mazowsze to region, który rocznie przyciąga miliony turystów. – Tylko w ubiegłym roku odwiedziło nas aż 8 mln osób i – co najważniejsze – większość z nich została tu na więcej niż jedną noc. Co to oznacza? Że jesteśmy regionem atrakcyjnym, który ma wiele do zaoferowania. Mówimy tu nie tylko o muzeach, teatrach, pięknych ryneczkach, ale także o walorach przyrodniczych, których na Mazowszu nie brakuje. To idealne miejsce na uprawianie turystyki pieszej, rowerowej czy wypoczynek nad wodą.

Śladem mazowieckiej tradycji

Mazowsze to nie tylko monumentalne muzea, teatry, ale także miejsca, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnością. Mowa o skansenach, których w regionie nie brakuje. To idealne miejsca dla całych rodzin.

Jeśli więc nie macie jeszcze planów na majówkę, skorzystajcie z oferty Muzeum Wsi Radomskiej. Todoskonała propozycja dla fanów folkloru i tradycji regionalnych. Miłośnicy wiosennych spacerów będą zachwyceni, ponieważ teren muzeum ma aż 32,5 ha i zgromadzono tam aż 80 przykładów dawnego budownictwa wiejskiego. Są wśród nich takie perełki jak XVIII-wieczny dworek i zabytkowy drewniany kościół, największy w Polsce zespół wiatraków, wodne młyny i chłopskie zagrody z Jastrzębi, Kłonówka i Chomentowa.

W weekend majowy (1 maja) skansen zaprasza na wydarzenie „Koń w tradycji polskiej”, któremu towarzyszyć będą m.in. pokazy jazdy konnej.

A jeśli będziecie spędzać czas na północno-zachodnim Mazowszu musicie odwiedzić Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Znajdziecie tu jedne z najbardziej sielskich krajobrazów w Polsce. Odtworzono tu typową wieś rzędową. Wśród obiektów muzealnych są kuźnia z Żuromina oraz dworki szlacheckie z Bojanowa i Uniszek Zawadzkich. Jest też drewniany kościół z dzwonnicą.

Natomiast 5 maja w skansenie odbędzie się wielkie„Gotowanie na leśnej polanie”.

Kolejną mazowiecką perełką jest Zagroda Kurpiowska w Kadzidle. To nieduże, ale bardzo klimatyczne miejsce. Składa się z zespołu budynków, m.in. chaty z Golanki, studni z żurawiem czy spichlerza i kuźni. Muzeum prezentuje charakterystyczną kurpiowską zabudowę i zdobienia, np. tzw. koruny, czyli rzeźbione gzymsy nad oknami.

Jeśli jeszcze nie byliście, na pewno warto zajrzeć do Skansenu Osadnictwa Nadwiślańskiego w Wiaczeminie Polskim. Ten jeden z najmłodszych skansenów na Mazowszu, otwarty w 2019 r., czaruje przestrzenią i atmosferą. Co tam znajdziemy? Dom polski, jedyną chatę zbudowaną od podstaw na wzór chałup z początku XX w., długi na ponad 20 m olenderski langhof przeniesiony z Kępy Karolińskiej, powidlarnio-suszarnię, kościół z 1935 r. i szkołę z 1901 r. W muzealnych zagrodach możemy podziwiać ogródki kwiatowe i warzywne, pełne ziół, zapachów i owadów.

Szlakiem zamków, warowni i twierdz

Do swoich wnętrz zaprasza m.in. Zamek w Liwie. Wybudowany na mokradłach, dziś zamieszkiwany przez słynną Żółtą Damę. Siedziba Muzeum-Zbrojowni, gdzie znajdziecie największą kolekcję uzbrojenia na Mazowszu. Zamek przeszedł gruntowną rewitalizację. W jego pobliżu powstał park kulturalno-historyczny, który jest idealnym miejscem do organizacji imprez, m.in. corocznego turnieju rycerskiego. Zamek w Liwie to znakomite miejsce na wiosenny spacer. Cudowne zachody słońca, malownicze widoki – to tylko niektóre atrakcje, jakie możemy podziwiać w Dolinie Liwca. Wystarczy krótki spacer, by spotkać wiele gatunków ptaków, bobry i żaby.

Tych, którzy weekend majowy spędzają na północy Mazowsza, zachęcamy do odwiedzenia Zamku Książąt Mazowieckich w Ciechanowie. Twierdza nad Łydynią ma ponad 600 lat i kryje wiele tajemnic. Jedna z nich dotyczy miejsca ukrycia skarbu księcia Janusza I, którego strzeże czarny pies, a właściwie rycerz przemieniony w groźne zwierzę przez alchemika.

Będąc w Ciechanowie, koniecznie trzeba zajrzeć do pobliskiej Opinogóry, gdzie znajduje się Muzeum Romantyzmu. Dawna posiadłość Krasińskich obejmuje park angielski o powierzchni 22 ha z kompleksem budynków. Są to m.in. neogotycki pałacyk, oficyna dworska, powozownia czy oranżeria.

Gratką dla wielbicieli dawnych instrumentów muzycznych niewątpliwie będzie wizyta na Zamku w Szydłowcu. To jedna z najpiękniejszych gotycko-renesansowych rezydencji magnackich w Polsce. Posadowiony na wyspie otoczonej fosą zamek jest siedzibą Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych, gdzie znajdziemy unikatową w skali kraju kolekcję ponad trzech tysięcy instrumentów. Z budynkiem wiąże się również legenda zagubionej Białej Damy.

Z kolei amatorów turniejów rycerskich 4 i 5 maja zaprasza Zamek w Iłży. Jego wieżę widać jeszcze przed wjazdem do miasta. Ma ona 25 m wysokości i powstała w pierwszej połowie XIV w. Świetnie pełniła wówczas funkcje obronne.

Będąc na południu Mazowsza koniecznie, zobaczcie Królewskie Źródełka, w których pragnienie gasił sam król Władysław Jagiełło. To niezwykle urokliwe miejsce znajduje się na terenie Kozienickiego Parku Krajobrazowego.

A może przejażdżka pociągiem retro?

Jak majówka, to przejażdżka pociągiem retro w ramach cyklicznego wydarzenia organizowanego przez Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie. W tym roku pociąg retro po raz pierwszy wyruszy na tory już 27 kwietnia. Pociąg jest prowadzony przez lokomotywę Lxd2-342. Po drodze możemy zobaczyć m.in. wieżę kościoła w Brochowie – miejsce, w którym chrzest miał Fryderyk Chopin. Pociąg kończy bieg na stacji Wilcze Tułowskie przy Kampinoskim Parku Narodowym.

Czy naturalne materiały i technologie budowlane – mające zerowy lub wręcz ujemny ślad węglowy – można zastosować na szeroką skalę przy budowie domu jednorodzinnego lub w inwestycji publicznej? Oczywiście, że tak! Jak to zrobić krok po kroku pokazuje „Poradnik Inwestora”, pierwszy w Polsce przystępny zbiór wiedzy o materiałach i technologiach naturalnych. Jest adresowany zarówno do inwestorów indywidualnych, samorządowych, jak i deweloperów. A przede wszystkim pozwala zrozumieć, czym jest to budownictwo, z jakich rozwiązań korzysta oraz dlaczego są one warte zastosowania.

Budownictwo naturalne nie jest nowym odkryciem. Bazuje na używanych tradycyjnie materiałach – glinie, słomie, konopiach, ziemi, drewnie – pozyskiwanych lokalnie, ze środowiska otaczającego człowieka. Z tego względu wywołuje skojarzenia z architekturą dawną, skansenem, ręcznymi technikami wyrobu materiałów i wznoszenia obiektów, nieadekwatnymi do czasów obecnych. Nic bardziej mylnego. Budownictwo naturalne we współczesnym wydaniu opiera się na optymalizacji procesu budowy, prefabrykacji i produkcji materiałów o niskim śladzie węglowym, biodegradowalnych, nisko przetworzonych.

Mitem są również wątpliwości w kwestii bezpieczeństwa projektowanego i wykonywanego budynku, zwłaszcza w zakresie spełnienia wymagań pożarowych. Drewno jest w stanie zapewnić brak rozprzestrzeniania się ognia przez przegrodę, a także osiągnięcie wymaganej klasy odporności pożarowej. Tak samo z materiałami naturalnymi, ich właściwe zastosowanie – np. otynkowanie kostek słomy tynkiem glinianym – gwarantuje spełnienie wymogów pożarowych, nawet tych dla budownictwa wielorodzinnego czy użyteczności publicznej. Dlaczego zatem materiały naturalne nie są stosowane na szerszą skalę?

– W Polsce o istnieniu tych materiałów mało kto wie, a dobre praktyki nie są wystarczająco popularyzowane. Brakuje też regulacji prawnych. W rezultacie budownictwo naturalne znajduje zastosowanie w zasadzie jedynie w budownictwie jednorodzinnym, realizowanym często przez pasjonatów – tłumaczy Wojciech Owczarzak z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Budownictwa Naturalnego. – Dlatego właśnie powstał projekt „Dekarbonizacja procesów budowlanych”, prowadzony przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy razem z naszym stowarzyszeniem. Rezultaty projektu mają pomóc polskiej branży budowlanej zbliżyć się do takich państw jak Francja, Niemcy, czy Wielka Brytania, w których są dopuszczone i opracowane normy wykonawcze, krajowe standardy budowlane oraz wykonane niezbędne ścieżki badań – i w rezultacie ten rodzaj budownictwa jest bardziej popularny i stosowany do realizacji budynków mieszkaniowych wielorodzinnych czy użyteczności publicznej.

– Jest to tym bardziej istotne, gdyż zmiany stosowanych na rynku materiałów budowlanych są nieuniknione ze względu na transformację Unii Europejskiej ku gospodarce niskoemisyjnej i zrównoważonej – tłumaczy Wojciech Owczarzak.

W „Poradniku Inwestora” można znaleźć dokładną charakterystykę naturalnych materiałów i technologii. Omówione są: strawbale (kostki słomy), hempcrete (konoplit, paździerz konopny), technologie zasypowe (np. materiały drewnopochodne, jak wełna drzewna i celuloza), ziemia i glina ubijana oraz to jak je stosować, jak zmniejszyć ślad węglowy budynku, np. przez użycie naturalnych materiałów do prac wykończeniowych.

Dodatkowo w Poradniku znajdziemy informacje o wtórnym zastosowaniu materiałów i komponentów budowlanych (reuse). Mimo, że nie opiera się ono na wykorzystaniu materiałów naturalnych, to przyczynia się do redukcji ilości odpadów budowlanych w ramach Gospodarki Obiegu Zamkniętego.

Szczegółowo opisane zostały też wykończenia naturalne, takie jak tynki gliniane i wapienne czy tadelakt i możliwość ich zastosowania również w konwencjonalnej realizacji budynków. Nawet taka drobna zmiana w typowym budownictwie pociąga za sobą dużą zmianę dla użytkowników. Materiały te nie emitują lotnych związków organicznych, czy formaldehydów, regulują wilgotność w pomieszczeniu, nadając mu przyjemny mikroklimat. Dla każdej z naturalnych technologii wskazane są obecne i przyszłe możliwości zastosowania w budownictwie indywidualnym i realizacjach deweloperskich.

(Flat House, Margent Farm, Wielka Brytania – wnętrze domu z paneli drewniano-konopnych. Zdjęcie: Oskar Proctor/materiały prasowe Practice Architecture)

W Poradniku opisana jest też możliwość zastosowania materiałów naturalnych w renowacjach i termomodernizacjach. Jest to spora część rynku prac budowlanych zagospodarowana dotychczas praktycznie jedynie materiałami o dużym śladzie węglowym. Dodatkowo istotnym aspektem naturalnych technologii jest tworzenie otwartych dyfuzyjnie przegród, w których budynek „oddycha”. Budynki poddawane renowacji często były wznoszone jako otwarte dyfuzyjnie, ale niedocieplone lub nieocieplone. Zastosowanie materiałów nieoddychających niejednokrotnie pogarsza warunki wilgotnościowe budynku i sprzyja rozwojowi grzybów i pleśni. Kostki słomy czy materiały drzewne są idealną alternatywą do wykonania takich prac budowlanych.

Ponadto Poradnik zawiera wzornik projektów Gospodarki Obiegu Zamkniętego, w którym znajdziemy kilka typów projektów koncepcyjnych w różnych technologiach, zarówno dla budownictwa w skali jednorodzinnej, jak i deweloperskiej. Projekty te mogą stać się inspiracją dla inwestorów. Uświadamiają, że budownictwo naturalne nie musi odbiegać w swojej estetyce od obecnie realizowanych budynków, materiały naturalne użyte w projekcie mogą być wręcz niewidoczne dla odbiorcy, wtapiając budynek w konwencjonalne budownictwo, przy tym zachowując w pełni jego prozdrowotne i prośrodowiskowe walory. Projekty przedstawione są na rzutach, przekrojach i wizualizacjach wraz z krótkim opisem koncepcji i użytych materiałów, czy pokazaniem możliwych wariantów projektu.

Poradnik można pobrać tutaj: https://dekarbonizacja.ios.edu.pl/poradnik/.

Anna Zawadzka-Sobieraj
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Budownictwa Naturalnego

Materiał powstał w ramach projektu „Dekarbonizacja procesów budowlanych – wprowadzenie materiałów naturalnych o zerowym śladzie węglowym, w tym drewna, do gospodarki obiegu cyrkularnego w budownictwie”, realizowanego przez Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie Budownictwa Naturalnego. Korzysta on z dofinansowania o wartości 744 951 euro otrzymanego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach Funduszy EOG.

Najnowszy program kabaretu Paranienormalni jest stworzony z myślą o 2024 roku. Czas biegnie bez litości, świat się zmienia w galopującym tempie i nikt nie jest w stanie go dogonić. Humor to specyficzna ludzka moc która pomaga spoglądać pogodnie na przyszłość, oswoić teraźniejszość i cieszyć się z przeszłości. Improwizujemy z teraźniejszością, tęsknimy za przeszłością. Chcemy się określić wobec przyszłości. Z tych wszystkich emocji zbudowany jest najnowszy program kabaretu Paranienormalni pt 2024. Powraca dobrze znany widzom i mocno zdziwiony rzeczywistością doctor Prozac, a wraz z nim wiele surrealistycznych wątków z życia wziętych. Widzowie zobaczą polskie kino od kuchni, amerykańskie od frontu i przekonają się jak się robi show w telewizji. Bez polityki, seksu i religii. Paranienormalni zapraszają do swojego świata, w którym znajdziesz bezpieczne miejsce dla siebie. Nowy program 2024 to prawie 2 godzinny spektakl w którym uczestniczysz od pierwszych minut. To kabaretowa mieszanka w najlepszym paranienormalnym stylu.